خدا کند دائم‌الغسل نشویم/ید/ند
۲۲ مرداد ۱۳۸۹امروز ظهر، خطیب جمعه در نماز جمعه‌ی خانقاه نقشبندیه می‌گفت: در سنت صوفیه آدبی داریم که مطابق آن اگر کسی به برادر مومن خود گمان بد برد حتی اگر آن‌را بروز نداد، مرتکب چنان گناهی شده است که می‌بایست غسل جنابت...
احمد قابل در باب خرافه متن کامل مصاحبه
۲۲ مرداد ۱۳۸۹سال‌ها قبل به سفارش مجله‌ی دانشجویی سروش خرد که در دانشکده‌ی الاهیات دانشگاه فردوسی مشهد منتشر می‌شد، مصاحبه‌ای با جناب احمد قابل، اسلام‌شناس، فقیه و منتقد سیاسی انجام دادم. امروز دوستی دوباره لینک آن...
ریشه‌های یهودی روزه
۲۱ مرداد ۱۳۸۹آنچه در پی می‌آید، ترجمه‌ی بخشی از مدخل "رمضان" از دایرة المعارف اسلام، ویراست دوم است. این مدخل را م. پلسنر (M. Plessner) نگاشته است (۱). در بخشی از این مدخل، نویسنده بر اساس قرائنی که مبتنی بر شباهت‌های روزه‌ی...
یک خدا در سلول انفرادی پیدا شده
۲۰ مرداد ۱۳۸۹دارم نیایش محمد نوری‌زاد را گوش می‌دهم در شب اول ماه رمضان (به افق شهر بیگ‌بن). افطار را در خانقاه کردم میان صوفیان باصفا که از اهل سنت و جماعت‌اند و با شیعیان میانه‌ای نیک دارند و میان آنان احساس غریبی...
لقمه‌های راز
۲۰ مرداد ۱۳۸۹همیشه انتظار ماه رمضان از خودش برای‌ام شیرین‌تر بوده است. خودش که می‌رسد، انگاری اتفاق خاصی نیست. اما وقتی چند روزی مانده است تا برسد، انگاری اتفاقی خاص قرار است بیفتد. آن اتفاق چیست؟ نمی‌دانم. اصلا اتفاقی هست؟...
اخلاق دوستی
۱۹ مرداد ۱۳۸۹این احتمالا نکته‌ای بدیهی در "اخلاق دوستی" است که اگر دوستی از دوست دیگر رنجید، می‌بایست موضوع رنجش خود را به نحوی از انحاء با دوست خود در میان بگذارد. حقِ صحبتِ دوستی چنین اقتضایی دارد. زیرا همیشه ممکن است در...
تردستی الاهیاتی
۱۸ مرداد ۱۳۸۹۱- همیشه با خودم فکر می‌کرده‌ام که در الاهیات رایجی که میراث برده‌ایم، یک تردستی رخ داده است، درست شبیه تردستی‌های رایج که در آن وسیله‌ای را غیب می‌کنند در حالی که آن چه که غیب شده است، دقیقاً آن چیزی...
ابوریحان یا میرزا مهدی؟
۱۸ مرداد ۱۳۸۹به نظرم باید یک روزی تکلیف خودمان را با یکی از این دو جمله مشخص کنیم، زیرا این دو جمله از دو رویکرد غیر قابل جمع سخن می‌گویند: ۱- "من از پذیرفتن حقیقت، از هر منبع که بیابم، روی‌گردان نیستم" ابوریحان...
“اسلام عزیز”، نسخه‌ی ۲۰۱۰
۱۸ مرداد ۱۳۸۹۱- چند ماه پیش یکی از دوستان‌ام که اهل سوریه است و عضو گروه‌های هوی متال، برای شرکت در یکی از برنامه‌های بین‌المللی این گروه، از لندن به آلمان رفته بود و در راه بازگشت به لندن در فرودگاه هیثرو از طرف مأمور چک...
ما گذشتیم و گذشت آنچه تو با ما کردی / تو بمان با دگران …
۱۵ مرداد ۱۳۸۹خواستم جوابی به نامه بنویسم. اما نامه خطاب به من نوشته نشده بود (مگر این‌که من آقای سه‌نقطه باشم) علاوه بر آن نمی‌دانم، که به چه کسانی ارسال شده. از همه‌ی این‌ها گذشته یک مورد خاص و آبجکتیو از توهم و سوءظن را...
بانک تجسس با خدمات ویژه در خدمت مشتریان گرامی است
۱۵ مرداد ۱۳۸۹- متأسفانه آقا باید به اطلاع شما برسانم که مطابق نظر کارشناسی موجود در پرونده ایمان شما قسطی است و قسط آن هم مدتهاست عقب افتاده به طوری که عن‌قریب است بانک تجسس، سند ملکی را که در رهن بانک گذاشته‌اید، به اجرا...
هنر و ادبیات هم‌چون نمود امر انضمامی
۱۲ مرداد ۱۳۸۹لابلای کار روی پایان‌نامه، امسال تابستان تصمیم گرفته‌ام که، تقریبا برای اولین بار در عمر سی ساله‌ام، زمانی را به طور خاص به دیدن فیلم‌های معتبر داخلی و، بیشتر، خارجی اختصاص دهم. باید اعتراف کنم سال‌های سال...
ذکر مدام
۱۱ مرداد ۱۳۸۹سال‌هاست، هر از چندگاهی بی هیچ مقدمه و دلیلی ناگاه این بیت بر ذهن و زبان‌ام جاری می‌شود: ره زین شب تاریک نبردند برون/ گفتند فسانه‌ای و در خواب شدند همین.
آرای قرآن‌شناختی ِ دو مسمومی
۵ مرداد ۱۳۸۹فخر الدین رازی (۱۱۴۹- ۱۲۰۹ میلادی/ ۵۴۳ – ۶۰۶ هجری قمری) در ری به دنیا آمد و در خوارزم در گذشت و نزدیک هرات بر روی کوه مزداخان دفن شد. فخر رازی احتمالاً یکی از چهره‌های کم‌نظیر در تاریخ الاهیات اسلامی است. با...
مرگ مؤلف معنای متن: روایتی از احوال و آرای نصر حامد ابوزید
۳۱ تیر ۱۳۸۹این نوشته نخست در تهران‌ریویو منتشر شد و اکنون در اینجا بازنشر می‌گردد. در گذشت نصر حامد ابوزید (۱۹۴۳-۲۰۱۰) و محمدحسین فضل‌الله (۱۹۳۵-۲۰۱۰) به فاصله‌ی سه روز از یکدیگر را می‌توان به معنی از دست دادن دو...
منطق و حق نبرد
۲۲ تیر ۱۳۸۹میگل د. اونامونو (۱۸۶۴- ۱۹۳۶)، فیلسوف، الاهی‌دان، رمان‌نویس و فعال سیاسی اسپانیایی نطق مشهوری دارد که نام او را در تاریخ آزادی‌خواهی اسپانیا جاودانه کرد. او که در برهه‌ای از حکومت ناسیونالیست‌های فاشیست در...
موی‌رگ ایمان
۱۱ تیر ۱۳۸۹چند وقتی است که عزیز دانشمندی از ایران هر از چندگاهی به حقیر زنگ می‌زند که چون نمی‌دانم آیا راضی هست یا نه اسم شریفش را نمی‌برم. می‌دانم که به چند تنی دیگر هم از سر لطف زنگ می‌زند و تماس‌هایش دل‌های...
پیوندهای گسستنی
۸ تیر ۱۳۸۹مدتهاست که اینجا ننوشته‌ام و قدری در این کار تعمد داشته‌ام. به واژگان مشکوک‌ام و هر روز شک‌ام بیشتر می‌شود. آنها بار معنا را نمی‌کشند. این‌قدر اما هست که از واژگان چاره‌ای نیست، آنها تنها راه...
چرا رگه‌های استبداد میان سبزها را جدی باید گرفت؟ نمونه‌ی اشکوری و دفاع از جرس
۶ خرداد ۱۳۸۹این نوشته برای تهران‌ریویو نوشته شد و در جرس نیز بازنشر گردید. بنیاد ظلم در جهان اول اندکی بوده، هرکه آمد بر او مزیدی کرده تا بدین غایت رسیده. سعدی، گلستان حسن یوسفی اشکوری، دین‌پژوه و روشنفکر دینی...
Religious diversity in the age of globalized world
۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۹This is a lecture delivered in world summit of religious leaders, 27th of April 2010, Baku. The fact that there is a variety of religions all over the world claiming they can provide their believers with happiness and salvation has brought about theoretical problems for theologians and philosophers as well as contemplative believers. The question of religious diversity turns out to be more...
کنفرانس رهبران ادیان جهان در باکو
۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۹کنفرانس رهبران ادیان جهان (the world summit of religious leaders) امسال به میزبانی جمهوری آذربایجان در باکو در روزهای ۲۶ و ۲۷ آوریل ۲۰۱۰ برگزار شد. حدود یک ماه و نیم قبل از این تاریخ دعوتنامه‌ای دریافت کردم و خواسته شده بود که ده دقیقه...
شکاکیت مشکوک
۲۹ فروردین ۱۳۸۹مدتهاست با خودم فکر می کنم اگر مقوله ای به نام دینداران شکاک ممکن باشد که به نظر من ممکن است تجربه ام نشان می دهد که حتی متدینان باز و روشنفکر هم چندان چنین مقوله ای را به رسمیت نمی شناسند آنها نهایتا دینداران شکاک را تحمل...
روشنفکری دینی و خداناباوری نوین (درنگی در نقد محمود صدری بر خداناباوران نوین)
۲۶ فروردین ۱۳۸۹آنچه می‌خوانید نوشته‌ای است که ابتدا در تهران‌ریویو منتشر شده است. از آن‌جایی که احتمالا این سایت در ایران به سادگی قابل دسترسی نیست، آن‌را اینجا بازنشر می‌کنم. روشنفکری دینی در ایران معاصر، از...
کفر و ایمان چه به هم نزدیک است
۱۷ اسفند ۱۳۸۸آنچه می خوانید خلاصه ای است از مدخل "کفر و ایمان" (belief and unbelief) از دائرة المعارف قرآن، دانشگاه لایدن، نشر بریل، جلد اول، صص ۲۱۸-۲۶، نوشته کامیلا آدانگ (Camilla Adang) که به مناسبت بحثی که با جمعی از دوستان جانی در باب معنای...
عارف خدا ندارد
۲۵ بهمن ۱۳۸۸به دنبال نقد فیلمی می‌گشتم که برخوردم به نشریه‌ی دگرباشان ایرانی و از خلاف‌آمد عادت به مطلبی در این سایت برخوردم که یکی از باطنی‌ترین و معنوی‌ترین مطالبی بود که از آخرین باری که به فیه ما فیه سر زده بودم تا به...
نفس‌هایشان اژدها شده: درباره‌ی سیاست‌شناسی باطنی مولوی
۸ بهمن ۱۳۸۸نیمه شبی است. نشسته بودم و تازه خاطرات زندان به‌آذین، نویسنده و مترجم مشهور ایرانی را که تقریبا تمام دهه شصت هجری را در زندان جمهوری اسلامی به سر برده بود، تمام کرده بودم. دلم گرفت. به جهان مولوی پناهنده شدم، دیدم چه...
سیالیت معنا و تفسیر متن مقدس
۶ بهمن ۱۳۸۸برای مقاله‌ی میان‌ترم درس تصوفم نشسته‌ام و دارم ابن‌عربی می‌خوانم. در مدخل ابن عربی در دایرة المعارف فلسفی استنفورد نوشته ویلیام چیتیک، برخوردم به عبارتی که به نظرم جالب آمد. به نظر شما این عبارت...
اخلاقی زیستن به منزله‌ی روندگی نه رسیدن
۲ بهمن ۱۳۸۸من اصلاً این جمله را نمی فهمم: تا از ساده‌لوحی ِ جهان‌نگری‌های ماوراء‌الطبیعی دست نشوییم، نمی‌توانیم به شیوه‌ای زندگی کنیم که در خور سرشت‌مان به‌منزله‌ی موجودات محدود اخلاقی باشد. [U]nless we cast off the...
برخورد امام باقر با مخالفان
۳۰ دی ۱۳۸۸دوست عزیزم جناب علی مرادی از شفیلد این مطلب را برای من ایمیل کرد. نامناسب ندیدم که دوستان هم از محتوای آن برخوردار شوند. مردی از اهل شام در مدینه ساکن بود که به خانه¬ی امام باقر علیه السلام بسیار می ¬آمد و به امام...
خداحافظ شیخ! به شکوفه‌ها، به باران برسان سلام ما را
۲۹ آذر ۱۳۸۸آیت الله منتظری یکی از بزرگترین مراجع تقلید شیعیان اثنی‌عشری دیشب روی در نقاب خاک کشید. برای کسی مثل من که تصویری، تا حدودی خیالی، از عدل و پاکی و دانش و حقیقت‌جویی حوزویان، به خواندن درس دین کشاندم، مرحوم آیت الله...